Nad Liptovską Marą

Lekka wycieczka na Havránok i Kyseľovec na zakończenie wakacji w Demänovej.

Co zrobić, gdy pod koniec wakacji kolana już odczuwają trudy poprzednich wycieczek, ale nadal są chęci, a pogoda dopisuje? Trzeba znaleźć jakąś niewymagającą, a ciekawą trasę. Problem polega jednakże na tym, że w Nízkich Tatrach ciężko o łatwą trasę, byle górka to od razu 600-700 metrów zwykle stromego podejścia, jak również niezbyt dobrego dla kolan zejścia.

Mój wzrok kieruje się na niewielkie wzgórza otaczające Liptovską Marę - sztuczny zalew zbudowany na przepływającej przez Liptov rzece Váh położony pomiędzy Nízkimi Tatrami na południu a Chočskimi Vrchami i słowackimi Tatrami na północy. Gdzieś w okolicy znalazłem informację o wiacie zbudowanej na szczycie Kyseľovca (teraz wszyscy budują wiaty albo ławeczki na szczytach, taka moda), będącym dobrym punktem widokowym. Czemu nie? Zacznę przy kościółku nad zalewem, po drodze mam skansen na Havranoku, potem pastwiskowe widoki na okoliczne góry, ale na samym początku jadę zwiedzić drewniany kościół w miejscowości Svätý Kríž.

 

źródło: mapy.cz

MAPA NA MAPY.CZ WRAZ Z PROFILEM TRASY 

Ten drewniany kościół artykularny to jedna z największych budowli drewnianych w Europie Środkowej. Zbudowany jest na planie krzyża o długości 43 metry. Wyjaśnienia wymaga słowo „artykularny". W tym celu trzeba cofnąć się do drugiej połowy siedemnastego wieku, gdy panujący Habsburgowie rozpoczęli akcję rekatolicyzacji tych terenów, gdzie z uwagi na liczne osadnictwo niemieckie były silne wpływy reformacji. Prześladowania miejscowych ewangelików ustały, gdy zakończyło się powodzeniem rozpoczęte w 1678 roku antyhabsburskie powstanie oraz nasiliły się obawy przed najazdem Turków, a potrzebni byli obrońcy tych ziem. W 1681 został zatwierdzony kodeks, którego dwa artykuły pozwalały na budowę kościołów przez protestantów (stąd właśnie nazwa tych kościołów), jednakże pod pewnymi warunkami, m.in.: świątynie musiały być budowane poza granicami miejscowości, a do ich budowy można było używać jedynie drewna, kamień i żelazo były zakazane. Budowa tego kościoła została zakończona w 1693 we wsi Paludza położonej na terenie zalanym obecnie przez Liptovską Marę.

W związku z budową tego zbiornika kościół został przeniesiony i zrekonstruowany na nowym miejscu w latach 1974-1982 i jest jednym z pięciu zachowanych do dziś kościołów artykularnych na Słowacji. Wejście do niego kosztuje 5 Euro. Kościół jest normalnie zamknięty, trzeba zadzwonić po obsługę na numer telefonu widniejący na tablicy informacyjnej lub podejść do budynku obok.

Wnętrze świątyni bardzo przypomina wnętrza innych kościołów artykularnych, bardzo specyficzne, dlatego byście mogli mniej więcej zorientować się w tej stylistyce, posłużę się zdjęciami z odwiedzonego przeze mnie w tym roku kościoła w Kežmaroku:

Pieszą górską wycieczkę przy znajdującej się na brzegu zalewu wieży kościoła Marii Panny. Jest ona dość znanym elementem tutejszego krajobrazu. Przy brzegu spotykam kilku wędkarzy, a nad zalewem widać piętrzące się szczyty górskie.

Tatry Zachodnie

Nízke Tatry

Spod kościoła wędruję przez łąkę pod skansen. Obiekt przedstawia się nader skromnie, to ledwie kilka starych chałup z bardzo skromną ilością mebli i sprzętów w ramach ekspozycji, ale niech będzie. Przynajmniej są ładne widoki na zalew ze ścieżki.

Skansen ów powstał w związku z prowadzonymi w latach sześćdziesiątych XX wieku pracami archeologicznymi w związku z budową zalewu Liptovská Mara, które pozwoliły określić początek osadnictwa w tym miejscu na IV wiek p.n.e.

Štiavnica, Ďumbier

Pachoľa, Baníkov, Hrubá Kopa, Ráztoka

Baranec

Selnice, Smrekovica, Poludnica

skansen

Można by powiedzieć, że skansen jest dwuczęściowy. Pierwszą jego częścią jest tych kilka chałup pod lasem, a druga znajduje się na szczycie Havránok i jest częściową rekonstrukcją elementów starego grodu obronnego pochodzącego z dwunastego wieku. Jest to jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych na Liptovie, a w 1991 owo grodzisko (choć bardziej rekonstrukcja niż oryginał) zostało uznane za narodowy zabytek kultury.

wieżyczka, na którą wchodzić NIE WOLNO!

widok z wieżyczki - Nízke Tatry od Poludnicy po Zámostską Hoľę

widok z wieżyczki - Nízke Tatry od Zákľuk po Salatín

Z Havránoka czeka mnie przejście zalesionego odcinka trasy, bezszlakowo idę przez zarośnięty szczyt Úložisko ze znajdującą się na jego wierzchołku wieżą przekaźnikową. Od wschodniej strony prowadzi na nią droga gruntowa dająca możliwość dojazdu samochodem służbom technicznym, od zachodniej idę średnio widoczną ścieżką, którą wychodzę na łąki położone nad przysiółkiem Tvarožná. Teraz łąkami będę szedł aż na Kyseľovec. Widoki ze ścieżki są ciekawe, widać Nízke i Zachodnie Tatry oraz sporą część Chočskich Vrchów. Ogólne bardzo dobre wrażenie psują nieco wszechobecne tu linie wysokiego napięcia, ale cóż - jesteśmy w pobliżu zapory na Liptovskiej Marze pełniącej rolę elektrowni wodnej.

Pravnáč, Cerenova, Prosečné

Największe podejście dziś było na Havránok, haha, teraz pozostaje przyjemna wędrówka w zasadzie „po płaskim" aż na Kyseľovec.

 

Veľký Choč "za drutami"

można na tej wycieczce "naładować baterie"

Ciepły wrzesień spowodował, że jeszcze 6 października jesienne "kolorki" dopiero się tworzą.

panorama Nízkich Tatr

Poludnica, Krakova Hoľa

Wiata faktycznie stoi i szpeci krajobraz. Dodatkowo jeszcze mamy paskudną "ramkę" do robienia pamiątkowych selfików. Ciekawe, ilu turystów rocznie ją odwiedza. Dalsza ścieżka tu prowadzi w dół do bardzo ładnej drogi prowadzącej z Bešeňovej w te góry. Niedaleko znajduje się Cerenova Skala, niezwykle widokowe miejsce w Chočskich Vrchach, gdzie byłem dwa lata temu na pięknym wschodzie słońca z porannym „morzem mgieł", za które odpowiada wymieniony w tytule zalew - Liptovská Mara. Link do relacji z tej wycieczki: WSCHÓD SŁOŃCA NA CERENOVEJ SKALE I PRAVNAC

Wracam nad Tvarožną tą samą ścieżką, ale potem omijam Úložisko schodząc łąką do przysiółka. Stamtąd czerwonym szlakiem idę pod Havránok, ale nie idę na górę, lecz skręcam na ścieżkę schodzącą nad zalew długim, łagodnym zboczem.

 

Pravnáč

Liptovská Mara

Nízke Tatry, na przednim planie Úložisko

nad Tvarožną

Nie wybierałem się na tę krótką trasę wcześnie rano, lecz koło południa i teraz mam okazję obserwować słońce powoli chowające się za Veľký Choč. Lubię takie zejściowe, szerokie, widokowe łączki, bardzo lubię, zwłaszcza po południu. Chočské Vrchy z tego miejsca wyglądają ciekawie. To interesujące pasmo, pełne różnych niespodzianek w terenie, ale poza najwyższym szczytem: Veľkým Chočem oraz Dolinami Prosiecką i Kvačianską, bardzo rzadko odwiedzane przez turystów.

 

Veľký Choč

Prosečne

Tatry

Liptovská Mara, na przeciwległym brzegu plaża

niskie słońce, my precioussss

Štiavnica, Ďumbier, Siná

Bôr, Skalka, Chabenec

Próbuję już w dolnej części ścieżki znaleźć jakiś skrót z zejściem w prawo do drogi, ale mocno zarośnięte i strome zbocza nie dają takiej możliwości, trzeba iść prosto aż opuszczony w 2014 roku hotel „Jamajka" i stamtąd wrócić drogą pod wieżę kościoła Panny Marii.

To już moja ostatnia wycieczka podczas tych wakacji. Miałem nadzieję na jeszcze jakąś krótką trasę przy okazji powrotu do Krakowa, ale uniemożliwił mi ją mocno padający deszcz na Słowacji. 

Całościowo jednak na pogodę przez te dwa tygodnie na przełomie września i października nie mogę narzekać, była bardzo dobra. A już przed Chyżnem, na jednym z moich ulubionych miejsc widokowych „przy drodze" miałem okazję złapać piękne, dynamiczne chmury nad Tatrami.

Panoramy z łączki nad Liptovską Marą:

Sebastian Słota